Apollo’dan bu yana ilk mürettebatlı Ay uçuşlarına hazırlık sürerken, ticari fırlatmalar da rekor kırıyor. Maliyeti radikal biçimde düşüren yeniden kullanılabilir roketlerin yanına, yörüngede yakıt ikmali ikinci kaldıraç olarak ekleniyor. NASA’nın yıllardır olgunlaştırdığı konsept, alçak yörüngede (LEO) yakıt depoları ve servis istasyonları ile uydulara ve derin uzay araçlarına taze itki sağlayarak görevlere esneklik kazandırmayı hedefliyor.
ÇÖP RİSKİ AZALIYOR
LEO’da on binlerce uydu ve yüz binlerce enkaz parçası, Kessler etkisi riskini büyütüyor. Uzmanlar, yakıt bitimiyle pasifleşen uyduların yakıt ikmali ve servisle yeniden işletmeye alınmasının, ömrü uzatıp çarpışma olasılığını azalttığını belirtiyor. Purdue’dan araştırmacı Rodrigo Schmitt, uyduların 4–8 yıllık tasarım ömrü sonrası enkaza dönüşmesini önlemenin en pratik yolunun yörüngede ikmal olduğunu vurguluyor.
ENDÜSTRİ İŞBİRLİKLERİ GENİŞLİYOR
Amazon, Arkisys ile “Liman” olarak adlandırılan ticari platformlarda montaj–ikmal–yeniden tedarik yetenekleri geliştirecek. Arkisys, Orbit Fab ile yaptığı iş birliğini büyütürken, servis sonrası pazarda yakıt standardizasyonu ve yedek parça lojistiği için de bir ekosistem kuruluyor. Arkisys CEO’su Dave Barnhart, düşen fırlatma ve uydu maliyetleriyle ‘inci dizisi’ mega takımyıldız modelinin ölçeklendiğini, ancak kalabalık yörüngelerin yeni çözümler gerektirdiğini kaydediyor.
TARİHSEL ARKA PLAN
NASA’nın 1960’larda başlattığı yakıt ikmali çalışmaları, IPP/STS vizyonunda LEO ve Ay yörüngesi depolarını içeriyordu. 2009’da ULA ile Centaur üst kademe üzerinde kriyojenik transfer gösterimleri yapıldı; 2011’de Boeing, Lockheed Martin ve diğerleriyle kriyojenik depolama–transfer teknolojileri için sözleşmeler imzalandı. Artemis kapsamında seçilen SpaceX, Starship mimarisinde LEO yakıt deposu ve tanker uçuşları ile aracı Ay’a hazırlayacak; Starship’in üçüncü uçuşunda araç içi yörüngesel transfer denemesi de yapıldı.
MEGA TAKIMYILDIZ YARIŞI
Starlink on binlere yaklaşan uydu sayısıyla kapsama alanını genişletirken, Project Kuiper ilk 100 uydusunu fırlattı; Çinli Spacesail de hızlı konuşlandırma planlıyor. Bu tablo, LEO’nun ticarileşmesini hızlandırırken, yakıt ikmali–servis çözümlerini stratejik hale getiriyor: Uydular tek kullanımlık olmaktan çıkarak çok amaçlı, modüler yapıya evriliyor; Ay, Mars ve ötesi için daha düşük maliyetli ve sürdürülebilir bir mimari şekilleniyor.
