Araştırmacılar, süper kütleli bir kara delikten şimdiye kadar görülen en parlak ve en güçlü parlamayı keşfettiler. Yaklaşık 10 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan ve ‘J2245+3743’ olarak adlandırılan bu kara deliğin kütlesinin yaklaşık 500 milyon Güneş kütlesi olduğu tahmin ediliyor. 2018 civarında aniden 40 kat parlayan bu cisim, şimdiye kadar gözlemlenen benzer olaylardan 30 kat daha parlak hale geldi. Araştırmacılar, zirve noktasında 10 trilyon Güneş'in gücünde parladığını açıklıyor.
Ekip, bu parlamanın ‘Gelgitsel Bozulma Olayı’ (TDE) adı verilen bir olaydan kaynaklandığını belirtti. Bu olay, bir yıldızın kara deliğe çok yaklaşıp muazzam kütleçekimi tarafından parçalanmasıyla meydana geliyor.
MİLYONLARCA KAT GÜÇLÜ
Gökbilimcilerin tespit edebildiği parlamanın nedeni de budur. Bu durumda, yok olmaya mahkûm yıldızın kütlesi çok büyük (Güneş'in kütlesinin yaklaşık 30 katı) olmalıydı, bu da parlamayı olağanüstü güçlü kılıyor. Ekip, açığa çıkan toplam enerjinin yaklaşık 10⁵⁴ erg olduğunu belirtti. Bu, Güneş'in tüm kütlesini saf enerjiye dönüştürmeye eşdeğer ve tipik bir süpernovadan milyonlarca kat daha fazla bir enerji anlamına geliyor.
EVRENİN ÜÇTE BİRİ
Bu olay, olağanüstü parlaklığı gibi çeşitli nedenlerle dikkat çekiyor. Daha önce benzeri görülmemişti. Bir diğer dikkat çekici özelliği ise uzaklığı ve yaşı. Işık bize ulaşmak için 10 milyar yıl yol kat etti, yani evren şu anki yaşının yalnızca üçte biri kadarken gerçekleşmiş olmalı. Konum veya ortam da ilginç. Bu, Aktif Galaktik Çekirdek (AGN) veya merkezi kara deliği gazla beslendiği için zaten parlayan bir galaksi çekirdeğinin içinde meydana geldi.
AGN İÇİNDE BÜYÜME
New York Şehir Üniversitesi'nden gökbilimci KE Saavik Ford, bu kadar büyük yıldızların nadir olduğunu, ancak bir AGN diski içindeki yıldızların büyüyebileceğinin düşünüldüğünü açıkladı. Ford'a göre, diskteki madde yıldızların üzerine dökülerek kütlelerinin artmasına neden olabilir.
Caltech'ten astrofizikçi Matthew Graham ise enerji verilerinin bu cismin çok uzakta ve çok parlak olduğunu gösterdiğini ve daha önce görülen hiçbir AGN'ye benzemediğini ekledi. TDE'ler, parlaklıkları genellikle bu tür parlamaları gizlediği için AGN'lerde nadiren tespit edilir.
ZAMAN GENİŞLEMESİ ETKİSİ
Olayın süresi de dikkat çekici; ekip, altı Dünya yılından uzun bir süredir yavaş yavaş azaldığını belirtiyor. Ancak kozmolojik zaman genişlemesi (uzayın genişlemesinin zamanı uzatması) nedeniyle, bu olayın yerel zaman diliminde muhtemelen yalnızca iki yıl kadar sürdüğü hesaplanıyor.
Bu keşif, şimdiye kadar kaydedilen en parlak kara delik parlaması için yeni bir rekor kırıyor. Ayrıca, AGN'lerin yoğun gaz diskleri içinde çok büyük kütleli yıldızların var olabileceğini göstermektedir. Gözlem, Zwicky Geçiş Tesisi (ZTF) gibi uzun vadeli gökyüzü araştırmalarının önemini de ortaya koydu.
