Çinli bilim insanları, ülkenin havacılık ve uzay üretimi alanında devrim niteliğinde yeni bir döneme girdiğini öne sürüyor. South China Morning Post (SCMP)’un haberine göre, yeni üretim biçimi, otomobil fabrikalarının otomobil üretmesi kadar verimli bir şekilde roket ve uydu üretebilecek bir düzen kurmayı amaçlıyor. Ülkenin havacılık ve uzay endüstrisinde kapsamlı bir yapısal reform gerektiren bu yöntem ‘son montaj çekimi’ olarak adlandırılıyor ve otomotiv endüstrisindeki yalın üretim ilkelerinden esinleniyor.
ÖLÇEK HEDEFİ ABD
Çin, uzay endüstrisi üretim kapasitesini ABD ile rekabet edebilecek şekilde ölçeklendirmek istiyor. ABD, 2024 yılında yörüngeye 158 görev gönderdi ve bunların çoğu SpaceX tarafından gerçekleştirildi. Çin ise 68 yörüngesel fırlatma yaptı. Uzay operasyonlarının artan ekonomik etkisi nedeniyle ölçeklenebilir ve verimli üretim sistemlerine ihtiyaç duyuluyor. SCMP raporuna göre, küresel uzay faaliyetlerinin çarpıcı bir hızla artması beklenirken, 2045 yılına kadar yörüngesel fırlatmaların yıllık 170.000 ton yüke ulaşacağı öngörülüyor.
YALIN ÜRETİM DOKTRİNİ
Çin’in yeni ‘ilk/son montaj çekme’ sistemi, kalite standartlarını korurken uydu ve roket parçalarının daha düşük maliyetle seri üretimini hedefliyor. Havacılık ve uzay üretimi, geleneksel olarak bir ‘itme’ sisteminden yararlanıyor; bileşenler, fırlatma tahminleri ve programlarına göre üretiliyor. Bu yaklaşım gecikmelere ve envanter birikimlerine yol açabiliyor. ‘Çekme’ sistemi ise daha esnek bir yaklaşım benimsiyor. Toyota Üretim Sistemi ile 20. yüzyıl ortasında olgunlaşan bu yöntem, yalın üretimin temelini oluşturuyor: Son montaj, parçaları tahminlere göre itmek yerine, yalnızca ihtiyaç doğduğunda tedarikçiden çekiyor.
İSRAF AZALIYOR HIZ ARTIYOR
Bu düzende bileşenler, gerekli miktarda ve tam zamanda tedarik edilerek israf azaltılıyor. Fazla stok yönetimi ve taşıma süreleri kısalıyor; darboğazlar azalırken genel üretim çevrimleri hızlanıyor. Çin uzay endüstrisi artık benzer bir yöntemi roket ve uydu üretimine uyguluyor. SCMP raporunda, “Son montajdan alt sistem montajına ve bileşenlerden hammaddelere kadar her aşama, yalnızca alt akış aşaması bir ihtiyaç sinyali verdiğinde tetikleniyor” ifadesi yer alıyor.
AĞ TABANLI KOORDİNASYON
Yeni sistem, Çin’in uzay endüstrisinin işleyişini büyük ölçüde etkileyecek ve koordineli bir ulusal strateji kapsamında devlet işletmeleri, araştırma enstitüleri ve özel tedarikçilerden yararlanacak. Çin Havacılık ve Uzay Bilim ve Teknoloji Şirketi (CASC) baş bilgi sorumlusu Wang Guoqing, temmuz ayında yayımladığı bir makalede sistemi ayrıntılandırarak, “Bu, mevcut üretim modellerinin sistemik ve yıkıcı bir dönüşümünü temsil ediyor” değerlendirmesini yapıyor. Çin, sabit ve herkese uyan üretim hatları yerine modüler ve esnek montaj sistemlerini benimsiyor. Akıllı montaj merkezleri, iş akışlarını gerektiğinde dinamik yeniden yapılandırma için yapay zeka ve robot teknolojisinden yararlanıyor.
YAPAY ZEKA VE ROBOTİK
İş birliğine dayalı bir dijital platform, güvenlik sınıflandırmalı ağlar üzerinden dahi farklı laboratuvarları, tedarikçileri ve fabrikaları birbirine bağlıyor. Bu ‘dijital çekme panosu’, yöneticilere tedarik zincirinin canlı genel görünümünü sunuyor. Genel olarak sistem, Çin uzay sanayii için daha çevik ve esnek bir tedarik zinciri oluşturmak üzere entegre bir yaklaşım sağlıyor. Guowang, Qianfan ve Hongtu-3 gibi uydu mega takımyıldızları, Çin’in SpaceX’in yörünge hakimiyetine meydan okuma kapasitesini kayda değer ölçüde artıracak.
HEDEF MEGA TAKIMYILDIZ
Çin’in ‘çekme’ modeli, alt sistem–bileşen–hammadde basamaklarını talep sinyali ile harekete geçirerek stok yükünü azaltmayı, kaliteyi tedarikçi ağında yatay yaymayı ve fırlatma kampanyalarına tam zamanında destek vermeyi hedefliyor. Bu sayede, yüksek tempo gerektiren mega takımyıldız kurulumlarında seri üretim ve saha hazırlık süreleri kısaltılabilir; maliyet/ton ve maliyet/uydu metriklerinde rekabetçi değerler yakalanabilir.
