Çin’in büyük ölçekli nötrino deneylerinden biri olan Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi (JUNO), ilk fizik sonuçlarında tasarım hedeflerini aşan bir performans sergiledi. 26 Ağustos–2 Kasım 2025 arasında toplanan 59 günlük veri, güneş nötrino salınım parametreleri θ12 ve Δm²21 ölçümlerinde önceki tüm deneylerin birleşik hassasiyetinin 1,6 kat üzerine çıktı. JUNO, on yılı aşkın tasarım, inşaat ve uluslararası iş birliğinin ardından faaliyete geçen ilk yeni nesil, yüksek hassasiyetli nötrino dedektörü oldu.
TASARIM BEKLENTİLERİ AŞILDI
Proje yöneticisi ve sözcü Yifang Wang, ölçümlerin, dedektörün planlandığı şekilde çalıştığını ortaya koyduğunu belirterek, “Yalnızca iki aylık operasyon süresinde bu hassasiyete ulaşılması, JUNO’nun tasarım performansını karşıladığını gösteriyor. Bu doğruluk seviyesiyle nötrino kütle sıralaması ve üçlü salınım çerçevesi hakkında belirleyici sonuçlar bekliyoruz” dedi. Yeni sonuçlar, güneş nötrino verileri ile reaktör antinötrinoları arasındaki 1,5 sigma düzeyindeki “güneş nötrino gerilimi” olarak bilinen farkı da doğruladı.
UZUN SÜRELİ ULUSLARARASI ÇALIŞMA
JUNO’nun konsepti 2008’de önerildi, 2013’te Çin Bilimler Akademisi ile Guangdong İl Hükümeti tarafından onaylandı ve 2014’te uluslararası katkılar başladı. Yeraltı laboratuvarı 2015’te inşa edilmeye başlandı, dedektör kurulumu 2021’de başlatıldı ve 2024’te tamamlandı. Ardından 20 kiloton sıvı sintilatör ve ultra saf su ile doldurulan dedektör, 26 Ağustos 2025’te veri toplamaya başladı.
DETAYLI PERFORMANS RAPORU
İtalya Milano Üniversitesi ve INFN’den JUNO sözcüsü Gioacchino Ranucci, açıklanan ilk sonuçların bir decade süren çalışmanın ürünü olduğunu söyledi. Ranucci, “Bu sonuç, dünyanın dört bir yanından bilim ekiplerinin sıvı sintilatör teknolojisi ve analiz yöntemlerindeki deneyimlerinin birleşmesinin ne kadar verimli olduğunu gösteriyor” dedi. Dedektör performansını anlatan kapsamlı makale Chinese Physics C dergisine sunuldu ve arXiv’de yayımlandı.
DENEYİN TEKNİK YAPISI
JUNO, 20 kilotonluk sıvı sintilatör dedektörü, 35 kilotonluk su vetosu ve 1000 m² plastik sintilatör vetosundan oluşan çok katmanlı bir sistem içeriyor. Tesis, 1800 mwe (metre su eşdeğeri) üst katmana sahip sığ bir yeraltı laboratuvarında bulunuyor. İlk ölçümler, su sisteminin devreye alınması ve sintilatör dolum aşamalarının ardından gerçekleştirildi.
