Çin Mühendislik Termofiziği Enstitüsü'nden araştırmacıların, havacılıkta çığır açabilecek yeni bir ‘adaptif çevrim motoru’ (ACE) geliştirip test ettikleri bildirildi. Bu yeni nesil motorun, uçuş koşullarına bağlı olarak ‘nefes alma’ şeklini, yani iç hava akışını değiştirebilen bir teknoloji olduğu belirtildi.
Raporlara göre yeni motor, kalkıştan Mach 4 (ses hızının yaklaşık 4 katı) seviyesine kadar verimli bir şekilde çalışabiliyor. Ayrıca, benzer sınıftaki mevcut motorlara kıyasla yüzde 27 ila yüzde 47 arasında daha fazla itme gücü sağlayabildiği iddia ediliyor.
YAKIT TÜKETİMİ DÜŞÜYOR
En dikkat çekici iddialardan biri de motorun yakıt tüketimini yaklaşık üçte bir oranında azaltabilmesi. Eğer bu iddialar doğrulanırsa, motorun F-35 için geliştirilen GE XA100 ve Pratt & Whitney XA101 adaptif motorları da dahil olmak üzere, kamuoyunda bilinen tüm ABD motorlarından daha üstün olacağı anlamına geliyor.
Geleneksel jet motorları (turbofan veya turbojet), ya düşük hızda verimlilik ya da yüksek hızda güç için optimize edilir, ancak ikisini bir arada sunamaz. ACE motoru ise hava akış yollarını, basınç oranlarını ve yanma döngülerini anlık olarak ayarlayarak bu sorunu teorik olarak çözüyor.
İKİ MOTOR BİR ARADA
Bu teknoloji, ihtiyaca göre turbofan ve turbojet modları arasında geçiş yapabilen ‘akıllı bir motor’ olarak tanımlanıyor. Örneğin, kalkış ve ses altı uçuş sırasında bir ACE, ekstra baypas kanalları açarak daha sessiz ve yakıt açısından verimli bir turbofan gibi çalışabiliyor.
Ancak hız artışı gerektiğinde veya savaş durumunda, motor çekirdek yanmaya daha fazla hava yönlendirerek çok güçlü bir turbojete dönüşebiliyor. Bu esneklik, tek bir motorun iki farklı motor gibi performans göstermesini sağlıyor.
ABD TEKNOLOJİSİNDEN FARKLI
ABD'nin mevcut ACE tasarımları çift baypas (iki hava akışı) sistemi kullanırken, yeni Çin motorunun üçüncü, daha soğuk bir hava akışı sunduğu bildiriliyor. Bu üç akışlı ‘baypas yanma’ ve ‘kademeler arası karıştırma’ tasarımı, kritik avantajlar sunuyor.
GİZLİLİK AVANTAJI SAĞLIYOR
Motorun, bu üçüncü akış sayesinde elektroniklerden veya gizli kaplamalardan gelen fazla ısıyı emerek termal yönetim sağladığı belirtiliyor. Teorik olarak bu özellik, egzoz sıcaklığını düşürerek uçağın kızılötesi (IR) izini azaltıyor ve önemli bir gizlilik avantajı sağlıyor.
Motorun ayrıca, süpersonik hızlarda ekstra itme gücü için baypas havasındaki yakıtı yakabilen bir ‘baypas yanma odası’ içerdiği de rapor ediliyor. Bu özelliğin, motoru turbojet ile ramjet arasında bir hibrit haline getirdiği ve gelecekte hipersonik uçaklara güç sağlayabilecek sistemlere bir geçiş olduğu vurgulanıyor.
İDDİALAR TEMKİNLİ KARŞILANDI
Bu iddialar ilk bakışta etkileyici görünse de, uzmanlar temkinli olmak gerektiğini belirtiyor. Haberin, hakemli bir Batı dergisinden değil, yerel bir akademik konferanstan gelmesi dikkat çekiyor. Çin'in havacılık sektörünün, ‘yer testi’ kilometre taşlarını sıklıkla siyasi sinyal olarak kullandığı biliniyor. Mach 4 operasyonuna ilişkin iddiaların, o hızda gerçek motorlu uçuştan ziyade hava akışı simülasyonlarına atıfta bulunuyor olabileceği değerlendiriliyor.
Bununla birlikte, açıklanan termodinamik prensiplerin güvenilir olduğu ve küresel tahrik araştırma eğilimleriyle uyumlu olduğu kaydedildi. İddialar doğrulanırsa, bu yeni şekil değiştiren jet motoru, gelecekteki uçakları daha hızlı, daha gizli ve çok daha yakıt tasarruflu hale getirebilir. Bu gelişme, Çin'in hava tahrikinde ABD'yi yakalama veya geçme çabasında olduğunun açık bir işareti olarak yorumlanıyor.
